علیرضا مزینی، مدیرعامل شرکت پارافین در گفت‌وگو با پایگاه خبری دنیای سرمایه گذاری آنلاین گفت: ابتدا باید به معرفی لوبکات بپردازم. لوبکات یکی از برش‌ها یا محصولات حاصل از پالایش نفت خام در پالایشگاه‌های مادر است که به عنوان خوراک اصلی شرکت‌های روغن‌سازی (شرکت نفت سپاهان، ایرانول، نفت پارس و بهران) مورد استفاده قرار می‌گیرد. از لوبکات پس از طی فرآیندی، روغن پایه به دست می‌آید که به عنوان ماده اصلی در تولید روغن‌های موتوری، صنعتی و گریس از آن استفاده می‌شود. اسلک وکس یکی از محصولات جانبی فرآیند تبدیل لوبکات به روغن پایه است که در واقع، ضایعات تولید روغن پالایشگاه‌ها و خوراک اصلی واحدهای پارافین ساز می‌باشد. در سال‌های گذشته پالایشگاه‌ها نسبت به این ضایعات (اسلک وکس ها) و چگونگی مصرف بهینه آن در یک حالت بلاتکلیفی به سر می‌بردند و یا آن را می‌سوزاندند، در نهایت پارافین‌سازها اسلک وکس را به عنوان ضایعه پالایشگاهی، تبدیل به پارافین جامد کرده و آن را به کشورهای دیگر صادر کردند، به‌طوری‌که پس از آن کشورمان از واردکننده پارافین، در شمار کشورهای صادرکننده پارافین قرار گرفت. این در صورتی بود که وزارت صمت و شرکت پخش و پالایش نیز شرکت‌ها را ساماندهی کرده و صنایع پایین‌دستی با تاییدیه دریافت خوراک از شرکت پخش و پالایش مجوز فعالیت از وزارت صمت دریافت کردند و به فعالیت پرداختند.
وی افزود: بنده به عنوان یک تولیدکننده پیش از تولید پارافین به تولید محصولی مشغول بودم که مواد اولیه آن وارداتی بود و بعدها به دلیل شرایط سخت واردات و نوسان قیمت دلار مجبور به تعطیلی آن شدم، بر همین اساس به دنبال تولید محصولی رفتم که مواد اولیه آن در داخل موجود باشد و با چالش واردات مواد اولیه روبه‌رو نشوم و چه چیزی بهتر از نفت و مشتقات نفتی که سرمایه‌های اصلی این کشور بود. با توجه به توضیحات ارائه‌شده، برای اولین بار این شرکت در منطقه نظرآباد تاسیس شد و مجوزهای لازم از جمله جواز تاسیس از وزارت صمت با شرط تامین خوراک توسط شرکت پخش و پالایش به منظور فعالیت آن نیز دریافت گردید. پس از دو سال فعالیت با قانون انتقال صنایع به شعاع 120 کیلومتری و شهرک‌های صنعتی مواجه شدیم و برای مرتبه دوم، سرمایه‌گذاری مجدد در این صنعت را آغاز کردیم. در دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی هم با بحث واگذاری شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی، پالایشگاه‌های روغن‌سازی مذکور نیز به بخش خصوصی واگذار گردید که در واقعیت خصولتی بودند و از آن زمان با توجه به تعهد شرکت پخش و پالایش در رابطه با تامین خوراک مواد اولیه، شرکت‌های روغن‌سازی در خود تعهدی نسبت به تامین خوراک این شرکت‌ها نمی‌دیدند و صنایع پایین‌دستی پارافین با عدم رعایت تعهد شرکت پخش و پالایش به حال خود رها شدند. این مساله ادامه داشت تا اینکه در چند سال گذشته چنین مقرر شد که خوراک و مواد اولیه این شرکت‌ها در بورس کالا عرضه شود، اما عرضه قطره چکانی و رعایت نکردن مصوبه شورای رقابت در مورد فرمول قیمت‌گذاری باعث مشکلات عدیده دیگری در این زمینه شد.
مزینی گفت: همیشه مهمترین مشکلات شرکت‌های پارافین‌سازی، روند قیمت‌گذاری و نوسانات قیمتی و عرضه بوده، در حالی که شرکت‌های پالایشگاهی بالادستی خوراک مورد نیاز خود را بر اساس قیمت و فرمول مشخصی هر ماهه به مقدار مشخص تایید شده توسط وزارت صمت درزمان مشخص در بورس کالا دریافت می‌کنند، اما این روش را به صنایع پایین‌دستی خود جایز نمی‌دانند. با توجه به این موضوع در اعتراض، ابلاغیه شورای رقابت به شماره 681-99-19 ص مورخ 99/7/22 را که اسلک وکس را در گروه کالای انحصاری تشخیص داده و پالایشگاه‌های روغن‌سازی را ملزم به رعایت فرمول قیمت‌گذاری آن کرده را دریافت کردیم. از طرفی، مصوبه‌ای از وزارت صمت به شماره 60/20761 به تاریخ 1401/1/7، مبنی بر الزام به عرضه منظم محصولات تولیدی پالایشگاه‌ها در بورس کالا حداقل به میزان 70 درصد خرید خود در بورس دریافت کرده‌ایم تا مواد اولیه با مقدار و نرخ متعادل‌تری به دست صنایع پایین‌دستی برسد، بر این اساس بیش از 70 درصد محصولات آنها باید در بازار سرمایه به نرخ مشخص عرضه شود؛ در غیر این صورت به آنها مجوز خرید مجدد داده نمی‌شود، اما در نهایت شرکت‌های بالادستی به این مصوبه هم اعتنایی نداشتند که این مساله باعث عدم تعادل بین تقاضا و عرضه گردید. از سوی دیگر، پس از وارد شدن اسلک وکس به بورس کالای ایران و عرضه این کالا توسط آن سازمان، متاسفانه شاهد خرید اسلک وکس از سوی برخی واسطه‌ها و صادرکنندگان، آن‌هم به دلیل نبود نظارت بر مجوز خریداران هستیم. برداشتن سقف 10 درصدی رقابت در بورس کالا هم موجب شده، این شرکت‌ها هر وقت تمایل داشته باشند، محصولات خود را در اندازه زیاد و در غیر این صورت به میزان قطره چکانی عرضه کنند و رقابت را به نهایت برسانند، به همین دلیل در این خصوص با نهادهای بالادستی نامه‌نگاری‌هایی انجام شده تا به افراد فاقد مجوز اجاره خرید مواد اولیه در بورس کالا داده نشود.
این فعال صنعت انرژی گفت: اگر به خوبی دقت کنیم، پالایشگاه‌ها بالادستی به سمت تولید پارافین روی آورده‌اند. برای مثال، شرکت سپاهان در گذشته با دو واحد صنعتی در شهرک صنعتی اشتهارد قرارداد کارمزدی منعقد کرده بود. بعد از مدتی این دو واحد طرف قرارداد به خاطر مسائل مالیات، بیمه و قیمت پایین کارمزدی ورشکست شدند و کارخانه‌های آنها به شرکت نفت سپاهان رسید، در حالی که برای یک صنعت بالادستی اصلا شایسته نیست که به صنعت پایین‌دستی آسیب برساند، همان‌طور که شرکت پارافین‌ساز همیشه هوای شرکت‌های پایین‌دستی خود مانند شمع‌سازی‌ها را داشته تا بستر اشتغال از بین نرود. پالایشگاه‌های میانی روغن‌سازی باید به سرمایه‌گذاری و بهبود کیفیت محصولات روغنی خود بپردازند و از هدر دادن منابع خود، سرمایه‌گذاری مجدد و نابود کردن سرمایه‌های ملی موجود خودداری و این مواد و صنایع پایین‌دستی را رها کرده تا این زنجیره در نهایت موجب رشد، شکوفایی، اشتغال‌زایی و تولید ارزش افزوده بیشتر در صنعت گردد. متاسفانه با رعایت نکردن این موضوع، در حال حاضر تنها 30 شرکت از شرکت‌های پارافین‌سازی از 130 شرکت فعال هستند. در این میان باید پرسید، آیا کار درستی است که صنایع بالادستی، مواد اولیه را به قیمت بسیار پایینی به کشورهای دیگر صادر کنند و باعث رشد و شکوفایی آنها شوند، در حالی که در کشورمان تقاضای زیادی برای آن وجود دارد؟ بر اساس آمارها حدود 90 درصد از پارافین‌های صنعتی تولیدشده، بازارهایی را در کشورهایی مانند هند، ترکیه، آسیای میانه، چین، آفریقا، حتی آمریکای جنوبی مانند مکزیک و اروپا به دست آورده بودند که در حال حاضر خرید مواد اولیه را به پارافین ترجیح می‌دهند.
وی افزود: قوانین مصوب شده، ولی انجام نشده در رابطه با وضع عوارض برای خام‌فروشی اسلک وکس، عدم عرضه و قیمت بالای خوراک و همچنین ترس از تامین خوراک، نقش مهمی در کاهش انگیزه سرمایه‌گذاران برای افزایش سرمایه و توسعه فعالیت آنان خواهد داشت. در این بیست سال بعد از خصوصی شدن پالایشگاه‌ها همیشه صحبت این بوده که دیگر مواد اولیه‌ای به شما نخواهیم داد و به فکر کار دیگری باشید. پروسه تولید و صادرات موفق، به یک امنیت سرمایه‌گذاری و مدت زمانی حداقل سه‌ماهه با کمترین نوسانات مواد اولیه و دلاری احتیاج دارد، در صورتی که در این برهه زمانی، تولیدکننده چند دقیقه دیگر خود را در بازار سرمایه نمی‌تواند پیش‌بینی کند.
مزینی گفت: تمام کارهای انجام‌شده در سنوات قبل توسط این انجمن بوده که در سال‌های گذشته به منظور حل مسائل مختلف تلاش زیادی کرده و می‌کند، با این حال با تشکیل اتحادیه نفت، گاز و پتروشیمی و کمیسیون پارافین، در حال حاضر بیشتر اقدامات به دوش اتحادیه نفت، گاز و پتروشیمی متمرکز شده است.
مدیرعامل شرکت پارافین افزود: مواد اولیه در صنعت، مشابه خون در رگ‌های بدن است. هر روز با افزایش قیمت و عدم عرضه روبه‌رو هستیم و همین انگیزه را برای ادامه تولید از بین می‌برد. چرا یک تولیدکننده در این کشور باید مدام در حال التماس کردن و توضیح دادن شرایط سخت کاری به وزارتخانه‌ها و نهادها مختلف تاثیرگذار برای راضی کردن آنها به رفع موانع تولید و صادرات باشد؟ به گفته مقام معظم رهبری ما در یک جنگ اقتصادی هستیم که تولیدکننده و صادرکننده به عنوان رزمنده خط مقدم آن قرار گرفته‌اند؛ پس چرا نه‌تنها برای این افراد، هیچ امکانات و تجهیزاتی مهیا نمی‌شود، بلکه صدمات و خسارت‌های زیادی به آنها نیز وارد شده است؟ هر روز شاهد صدور بخشنامه‌ها و مصوبات مختلفی هستیم که بر دامنه چالش‌ها می‌افزایند. در این چند سالی که مقام معظم رهبری سال‌ها را به نام تولید، حمایت از صنایع کوچک، جلوگیری از خام فروشی و صادرات غیر نفتی و اشتغال‌زایی نام‌گذاری کرده‌اند، چه اتفاق مثبت و جدیدی به غیر از سخت‌تر شدن شرایط کسب‌وکار توسط مسئولان انجام شده و چقدر به نصیحت‌های مقام معظم رهبری توجه شده است؟
مزینی در جواب سوال خبرنگار دنیای سرمایه گذاری آنلاین که چه رویکردی در خصوص دستورالعمل بازگشت ارزهای صادراتی به کشور دارید؟ کفت: در این خصوص باید گفت که صنایع کوچک از هیچ‌گونه حمایتی بهره‌مند نیستند و الزام آنها به بازگشت ارز صادراتی در سامانه اصلا منطقی به نظر نمی‌آید. از سوی دیگر، شرایط مناسبی برای انتقال ارز صادراتی وجود ندارد. در این خصوص باید گفت که وقتی مصوبات حمایت از صنایع کوچک رعایت نمی‌شود و تولیدکنندگان مواد اولیه خود را بدون رعایت فرمول قیمت‌گذاری و به صورت عرضه قطره چکانی در بورس کالا با قیمت و رقابت بالا با دلار حدود 50 هزار تومانی خرید می‌کنند و هزینه‌های تولید هم با دلار روز 50 هزار تومانی محاسبه می‌شوند، چگونه می‌توانند قوانین برگشت ارز نیما و سنایی را انجام دهند و دلار خود را با قیمت 38 هزار تومانی برای واردات کالاهایی غیر ضروری به واردکنندگان بدهند؟ اینجا باید گفت، نه‌تنها صادرکننده مشوق صادراتی ندارد، بلکه جریمه صادراتی هم می‌شود، ولی واردکننده مشوق وارداتی با دلار سامانه‌ای می‌گیرد و اکثرا جنس خود را با دلار آزاد در بازار می‌فروشد، اما زمانی که شرایط تحریمی اجازه ورود دلار توسط سیستم بانکی را نمی‌دهد، وقتی صادرکننده، ارز را به صورت ریالی در کشور توسط صراف دریافت می‌کند، در اصل برگشت ارز خود را انجام داده است.
وی افزود: اگر دولت مصوبات حمایتی شورای رقابت و وزارت صمت را در رابطه با تامین خوراک با فرمول مصوب و بدون رقابت کاذب صنایع پایین‌دستی در بورس انجام دهد، می‌تواند انتظار داشته باشد که دلار هم به قیمت 38 هزار تومان در سامانه دریافت کند، در غیر این صورت این نوع تجارت با ورشکستگی همراه است.
وی در مورد ارزیابی چشم‌انداز صنعت پارافین گفت: همیشه خوشبینانه به شرایط موجود نگاه کردیم. با توجه به شرایط حال حاضر، اگر مصوبات شورای رقابت در مورد فرمول قیمت‌گذاری، مصوبه وزارت صمت در رابطه با رعایت عرضه خوراک در بورس کالا، انجام قوانین وضع عوارض برای خام فروشی اسلک وکس و همچنین رعایت قوانین فروش خوراک به دارندگان پروانه‌های بهره‌برداری در بورس انجام شود، تصور آینده روشن برای صنایع کوچک پایین‌دستی دور از دسترس نیست.
مزینی گفتد: این صنعت به مشابه درخت تنومندی است که پالایشگاه‌های صنعتی مادر، ریشه و تنه درخت و پالایشگاه‌های میانی شاخه‌های آن و صنایع پایین‌دستی نیز برگ و ثمرات آن هستند. متاسفانه سیاست‌های ناکارآمد در حال نابودی ثمرات این درخت است. بیاییم با دیدی جدید به صنایع پایین‌دستی و کوچک خود نگاه کنیم و در این شرایط تحریمی، خودتحریم کرده نباشیم. باشد که جمهوری اسلامی ایرانی آباد و در رفاه برای خود و آیندگان بسازیم.
انتهای پیام/
