عزم فزاینده کشورهای اتحادیه اروپایی برای کاستن از وابستگی خود به نفت و گاز روسیه، در واقع فرصتی را برای تولیدکنندگان هیدروکربور خاورمیانه فراهم می‌آورد، اما بهره‌گیری از این فرصت، دشوارتر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می آید.
بنابراین در کوتاه‌مدت، بعید است که کشورهای عضو شورای همکاری که روی کاغذ می‌توانند نقش مهمی در تنوع بخشی به منابع تأمین انرژی اروپا داشته باشند، امکان افزایش صادرات نفت و به ویژه گاز را به اروپا را داشته باشند. با این همه، به نظر می‌رسد روند حضور بیشتر خاورمیانه در بازار نفت و گاز اروپا، آغاز شده و در پنج تا هفت سال آینده، می‌تواند به کاهش سهم روسیه در این بازار بینجامد.
در این مسیر، تجربه و رفتار قطر بسیار تعیین کننده است. قطر از یک سو به روشنی علاقمند به بهره‌وری از فرصت‌های کنونی و در حال تقویت مواضع خود در شرق و جنوب اروپا است و از سوی دیگر، تقویت پیوندهایش با کشورهای غرب این قاره را در اولویت می‌داند.
اما این در حالی است که محدودیت‌های فیزیکی بر میزان صادرات قطر به بازار اروپا نیز مطرح است. گاز تولیدی قطر، تحت شرایط قراردادی به فروش می‌رسد و از این رو، افزایش عرضه به اروپا به این معنی است که باید در برخی از این قراردادها تجدید نظر شود که بعید به نظر می‌رسد دوحه چنین کاری کند. گذشته از این، به باور کارشناسان، اولویت بازار اروپا در بلندمدت به آسیا داده می‌شود.
حال می‌خواهیم ببینیم با توجه به بحران ایجاد شده بین روسیه و اروپا تمامی موارد اشاره شده در بالا و به خطر افتادن امنیت انرژی اروپا و طرح بحث جایگزینی گاز ایران با روسیه در فضای عمومی، آیا اساساَ چنین چیزی امکان‌پذیر هست یا خیر؟
گفت‌وگوی اختصاصی پایگاه خبری تحلیلی دنیای سرمایه‌گذاری آنلاین؛ با جواد یارجانی، مدیرکل پیشین امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی وزارت نفت و کارشناس ارشد حوزه انرژی را در این خصوص با هم پی می‌گیریم.
یارجانی گفت:به طور قطع برخی نمی‌خواهند بازیگرانی مثل ایران و یا ونزوئلا که ذخایر بزرگ نفت و گاز دارند، دوباره بعنوان تأمین‌کننده مهم نفت و گاز در دنیا مطرح شوند.
مدیرکل پیشین امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی وزارت نفت افزود: تلاش دارد نشان دهد که ایران باید با تمام قدرت به بازار جهانی بازگردد و نقش خود را در این زمینه دوباره بیابد.
به باور وی، ما به خاطر سابقه حجم صادرات نفتی که به اروپا داشته‌ایم و همچنین منابع و ذخایرمان، نباید به دنبال جایگزین شدن کشوری باشیم، بلکه باید بدنبال رسیدن به حق و سهمی باشیم که در بازار داشتیم و از آن محروم شده‌ایم.
یارجانی در پاسخ به این پرسش که آینده تأمین گاز اروپا با حذف روسیه چه شرایطی پیدا خواهد کرد یا اصولاَ امکان حذف روسیه وجود دارد، افزود: بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله آلمان روی واردات گاز روسیه برای بلندمدت حساب کرده بودند و هنوز هم امیدوارند که شرایط تغییر کند و بتوانند وضعیت را به حالت عادی برگردانند.کشورهای اروپایی و حتی آلمان که تا به این حد به واردات گاز از روسیه وابسته‌اند، از طرق مختلف سعی خواهند کرد که این وابستگی را متعادل کنند و برای این کار نگاه‌شان به شمال آفریقا و انرژی‌های پاک است، زیرا در قیمت‌های بالای نفت و الآن در حال حاضر، گاز، تجدیدپذیرها مورد توجه قرار گرفته و توسعه خواهند یافت، ضمن آن که به خاورمیانه هم امید دارند و در این میان، شاید ایران هم بتواند نقشی ایفا کند.
وی تصریح‌کرد: ما قبل از این که به فکر این باشیم که ایران در بازار اروپا بازیگری کند، باید بتوانیم در نخستین گام، مصرف داخل را کنترل کرده و ایجاد تعادل کنیم تا بتوانیم صادرکننده مورد اعتماد دنیا شویم.این امر، سیاست‌های کلانی را در کنترل مصرف، سرمایه‌گذاری و استفاده از فناوری پیشرفته می‌طلبد، خصوصاً در زمینه‌هایی که توانایی و سرمایه خودمان کافی نیست. البته باید در نظر داشت به طور قطع در مورد این که ایران دوباره به بازیگر مهم انرژی دنیا تبدیل شود مخالفت‌هایی وجود خواهد داشت.
یارجانی افزود: مسلماً کشورهایی در اوپک و غیراوپک علاقه ندارند ایران به نقطه‌ای برسد که دیگر بار، بازیگر مهم تأمین انرژی دنیا باشد، به طوری که شاهدیم پس از انقلاب نیز صنعت نفت و گاز ما مهم‌ترین هدف تحریم‌ها بوده، اما اکنون می‌بینیم که اوپک اعلام می‌کند تحریم روسیه هم می‌تواند شرایط بسیار بدی را برای تأمین مطمئن و پایدار انرژی دنیا ایجاد کند.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی تاکیدکرد: تحریم یک منبع بزرگ صادراتی مانند روسیه می‌تواند صدمات زیادی به توازن عرضه و تقاضای دنیا وارد کند، اما یک هدف دیگری هم از این ابراز نگرانی وجود دارد و آن این که بازیگرانی مثل ایران یا ونزوئلا که ذخایر بزرگ نفت و گاز دارند، دوباره به‌عنوان تأمین‌کننده مهم نفت و گاز دنیا مطرح شوند.این در حالی است که موقعیت سوخت‌های فسیلی نیز به دلیل قیمت بالای نفت و اقتصادی شدن توسعه بیشتر تجدیدپذیرها موقعیت کشورهای بزرگ صادرکننده نفت بخصوص کشورهای با اقتصاد نفتی مثل عربستان را در بلندمدت به خطر می‌اندازد.
وی افزود: در این میان، آمریکا هم امیدوار است با توسعه صادرات گاز به صورت LNG، بخش عمده‌ای از بازار اروپا را از روسیه بگیرد، این بازی مانند بازی شطرنج پیچیده‌ای است که برد با کشورهایی است که از فرصت‌هایی که همیشگی نیستند، استفاده کنند. ما هم باید امیدوار باشیم بتوانیم مشکلات داخلی تولید و مصرف را سامان دهیم تا بازیگر نقشی باشیم که پیش از این در تأمین انرژی جهان داشتیم.
یارجانی گفت: در نتیجه، به نظر من، تلاش ما باید این‌گونه باشد که سهم‌مان متناسب با ذخایرمان در بازارهای مصرف دنیا باشد.، البته برای حصول به این هدف شرایطی هم لازم است.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی اضافه‌کرد: به هرحال، صنعت نفت و گاز ما نیاز به سرمایه و بازسازی خیلی از تأسسیات خود دارد، گرچه در بسیاری زمینه‌ها پیشرفت‌های زیادی داشتیم و توانستیم در شرایط بسیار سخت این صنعت را اداره کنیم، اما این تمام آن‌چه که باید باشد، نیست!
خبرنگار:امیرهادی تاج‌بخش
انتهای‌پیام/
