مهدی کریمی تفرشی-رییس کارگروه کسبوکارهای جاده ابریشم سازمان ملل- یونسکو
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دنیای سرمایه‌گذاری آنلاین؛ گرایش جهانی به الگوی توسعه مبتنی بر اقتصاد آزاد و افزایش صادرات، موجب شده تا کشورهای منطقهای و فرامنطقهای به سوی همکاری در زمینه تجارت و صنعت، به عنوان ابزاری کارآمد برای توسعه اقتصادی و اجتماعی قدم بردارند. بر این اساس سازمان همکاری اقتصادی (اکو) توسعه اقتصادی کشورهای عضو را مدنظر قرار داده است.
اکو یک سازمان منطقهای دولتی محسوب میشود که در سال ۱۹۸۵ میلادی از سوی ایران، پاکستان و ترکیه با هدف پیشبرد همکاریهای اقتصادی، فنی و فرهنگی میان کشورهای عضو تاسیس شد. اکو در واقع جانشین سازمان همکاری منطقهای برای توسعه (RCD) است که از سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۹ میلادی موجودیت داشت. در سال ۱۹۹۲، این سازمان با پذیرفتن هفت عضو کشور جدید شامل افغانستان، آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان مورد توجه بیشتری قرار گرفت. مهمترین نقش اکو برای کشورهای عضو، توسعه روابط اقتصادی آن است؛ اگرچه با موانع اقتصادی- سیاسی فراوانی مواجه است.
گرایش جهانی برای پذیرش الگوی توسعه مبتنی بر اقتصاد بازار و افزایش صادرات، سبب شده تا کشورهای عضو اکو نیز به افزایش سرعت آزادسازی اقتصادی و نقش فزاینده بخش خصوصی در توسعه اقتصادی توجه ویژهای داشته باشند.
به‌رغم چشمانداز روشن و اهداف توسعهای مهمی که این سازمان دارد، هنوز به جایگاه قابل قبولی دست پیدا نکرده و نتوانسته اهداف منطقهای خود را محقق کند. آمارها نشاندهنده این است که در سال ۲۰۱۴ میلادی، تبادلات تجاری بین کشورهای عضو این سازمان تنها ۸ درصد از تجارت خارجی کشورهای عضو را در برداشته و این نشانگر عدم توسعه بخش بازرگانی در میان کشورهای عضو است، در حالی که بعد از تاسیس اتحادیه اروپا، حدود ۸۰ درصد از تجارت کشورهای عضو در درون خود اتحادیه انجام گرفته است.
یکی از ابزارهای مهمی که به منظور گسترش مبادلات درون منطقهای استفاده میشود، کاهش تعرفههای گمرکی و تخفیف تعرفه برای کالاهای وارد شده از سایر کشورهای عضو است. در این زمینه کشورهای عضو اکو با عقد موافقتنامه‌هایی برای کاهش تعرفه برخی از کالاهای وارداتی خود اقدام کردهاند. در حال حاضر اقتصاد کشورهای عضو اکو عموما توسعه نیافته، وابسته، تکمحصولی، صادرکننده مواد خام و واردکننده کالاهای ساخته شده مصرفی می‌باشد و این ویژگیها، اقتصاد کشورهای عضو را بیشتر به اقتصادهای رقیب و نه مکمل تبدیل کرده است، هرچند این ساختارها در حال دگرگونی است و کشورهای عضو در جهت تنوع بخشیدن به تولیدات و صنایع و خروج از اقتصاد تک محصولی تلاش می‌کنند.
برای ادغام موثر و کارآمد کشورهای عضو اکو در فرآیند جهانیشدن اقتصاد به ویژه عضویت در سازمان تجارت جهانی، باید پیش‌زمینه‌ها و زیرساختهایی از جمله سرعت بخشیدن به روند خصوصیسازی و خارج شدن از اقتصاد دولتی، آزادسازی و تنظیم بازار به ویژه خدمات، تلاش در جهت جذب سرمایه‌های خارجی و کاهش تدریجی تعرفهها، گرایش به سمت سیاستهای بازارمحور و الزام شرکتهای تجاری به افزایش کیفیت کالاها فراهم شود که این موارد میتوانند زمینه‌ساز رشد فزاینده تحقق اهداف جهانیشدن اقتصاد باشند.
در این میان، نقش کشورهای ایران، ترکیه و پاکستان در انتقال ثروت عظیم انرژی در میان کشورهای عضو اکو بسیار موثر و حائز اهمیت است. نیاز روزافزون اتحادیه اروپا به انرژی یک فرصت مهم را پیش روی اکو قرار داده که این سه کشور میتوانند از این فرصت طلایی بهره‌برداری کنند. در حال حاضر بخش عمدهای از گاز مصرفی اروپا از روسیه، نروژ و الجزایر تامین میشود و این امر در کنار بروز برخی از مشکلات سیاسی بین اروپا و روسیه، مشکلات فراوانی را برای اروپاییها در پی داشته است؛ بنابراین در صورت اتخاذ یک موضع هماهنگ در بخش انرژی، شرایط کنونی فرصت بزرگی را در اختیار اعضای اکو قرار می‌دهد که با برنامه‌ریزی مناسب میتوان از آن به نفع کشورهای عضو بهره‌برداری کرد.
ایران از بنیانگذاران این سازمان است و هماکنون به یکی از محورهای اصلی و تعیینکننده در منطقه تبدیل شده که یکی از عوامل آن، جایگاه ایران در بازار انرژی جهان است. منابع چشمگیر انرژی و امکان انتقال آن به بازارهای جهانی، اهمیت و اعتبار ایران را در منطقه بسیار افزایش داده است. کشورمان موافقتنامههای همکاری چندجانبه متعددی را با کشورهای این منطقه امضا کرده و یکی از بهترین مسیرهای انتقال انرژی از این منطقه به جهان است.
ایران به دلیل داشتن مرز زمینی با ۵ کشور دیگر عضو و دارا بودن موقعیت استراتژیک جغرافیایی برای برقراری اتصال سایر اعضاء به آبهای بینالمللی و نیز به دلیل استقرار دبیرخانه دائمی اکو در تهران، از موقعیت محوری در این سازمان برخوردار است. از سوی دیگر، محصور بودن کشورهای آسیای مرکزی که عضو این سازمان هستند، باعث شده که روابط اقتصادی و تجاری این کشورها با ایران از اهمیت بسیاری برخوردار باشد.
علاوه بر این، نقش سازمان اکو در احیای جاده ابریشم ، بسیار موثر و حیاتی است. طرح جاده ابریشم جدید به عنوان یک طرح بسیار طلایی در جهت گسترش مبادلات تجاری و رشد فزاینده اقتصادی کشورهای عضو اکو که در کمربند جاده ابریشم هستند، باید مورد توجه و بازنگری خاص کشورهای عضو اکو قرار گیرد، چراکه این سازمان میتواند با پشتیبانی از این طرح، به رفع موانع و چالشهای موجود در این طرح مبادرت ورزد و به احیای این پروژه کمک موثری نماید.
ایران نیز به عنوان یکی از مهمترین کشورهای مسیر جاده ابریشم جدید، میتواند نقش مهم و کلیدی در تسریع اجرایی شدن آن ایفا کند. ایران از نظر چین، عنصر مرکزی در کمربند اقتصادی جاده ابریشم است و موقعیت استراتژیک جغرافیایی آن، به کشورمان در برنامه چین جایگاه حیاتی بخشیده، لذا ایران میتواند محل عبور دو جاده دریایی و زمینی ابریشم باشد. از سوی دیگر، کشورمان یکی از اصلی‌ترین گذرگاهها و کریدورها برای اجرای طرحها و پروژههای بزرگ اقتصادی بوده و هست. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران، انتظار میرود که کشورمان جایگاه خوبی در راهبرد تزانزیتی چین داشته باشد. علاوه بر این، ایران با داشتن منابع عظیم نفت و گاز و قرار گرفتن در «هارتلند انرژی» موقعیت جغرافیایی خوبی برای مشارکت و بهره گرفتن از مزایای پروژه راه ابریشم چین دارد. موقعیت ژئواستراتژیک کشورمان که در مرز دریای خزر و خلیجفارس قرار گرفته، برای چین مهم است و این کشور خواهان مشارکت جدی ایران در این پروژه می‌باشد.
قطعا ایران به عنوان یک قطب اساسی در سازمان همکاریهای اقتصادی اکو و نیز یک گذرگاه کلیدی در پروژه راه ابریشم میتواند از امکانات و مزایای این سازمان برای احیای جاده ابریشم و گسترش مناسبات تجاری بین کشورهای عضو استفاده نماید و به یک قطب اقتصادی در منطقه تبدیل شود. برای تحقق این هدف مهم، ایجاد جذابیت و اقتصادی کردن ترانزیت برای افزایش قدرت رقابت با کشورهای دیگر به ویژه کشورهای همسایه را باید در اولویت سیاستهای اقتصادی خود قرار دهیم. کنوانسیونها و موافقتنامههای بینالمللی مهم حوزه حملونقل و ترانزیت را باید جدی بگیریم، از ظرفیت بالای ناوگان حملونقل کشورمان استفاده کنیم، به سرعت زیرساختها را در این حوزه تقویت کنیم و در صدد رفع کمبودها و مشکلات موجود فائق آییم . برای تقویت این زیرساختها و رشد و توسعه در این حوزه قطعا اجلاس سران اکو میتواند فرصتی مناسب برای کشورمان در جهت بهرهمندی از توافقنامههای اقتصادی و تقویت مناسبات سیاسی و اقتصادی باشد که قطعا جایگاه ایران را در پروژه راه ابریشم مستحکم‌تر میکند.
احیای جاده ابریشم باید به عنوان یکی از پروژه‌ها و طرحهای اقتصادی کلیدی در سازمان همکاریهای اقتصادی اکو مطرح شود و به عنوان یکی از اهداف اصلی این سازمان در دست بررسی و اقدام قرار گیرد، چراکه حضور موثر اکو در بحث احیای جاده ابریشم میتواند به ایجاد منافع اقتصادی فزاینده برای کشورهای عضو و تحقق بسیاری از اهداف اقتصادی این سارمان کمک کند. گسترش مناسبات تجاری کشورهای عضو اکو با چین به عنوان یکی از ابرقدرتهای اقتصادی جهان و دور زدن آمریکا و کنارزدن این کشور از گردونه مناسبات تجاری منطقه، میتواند از مهمترین دستاوردهای اتصال اکو با پروژه راه ابریشم باشد.
انتهای‌پیام/
