تغییر مواضع یا حرکت تاکتیکی

توافق انجام شده فی مابین ایران و آژانس بین المللی انرژی هسته ای فی نفسه اقدامی قابل استقبال و امیدوار کننده است. در همین روزهایی که مدیرکل آژانس رافائل گروسی در تهران به سر می برد، برخی دلواپسان و محافظه کاران افراطی حملات تندی علیه وی و آژانس انجام داده و حتی او را جاسوس اسرائیل نامیدند. البته او در پاسخ به این سوال که چرا اطلاعات مربوط به ایران سر از صفحه رسانه ها در می آورد، گفت که از این رویداد عصبانی می شود ولی نمی تواند تمام اعضای آژانس که دریافت کننده گزارش هستند را کنترل کند. این بدان معنی است که احتمالا گزارش هایی که آژانس در مورد ایران تهیه می کند، باز هم سر از رسانه ها در می آورد.
توافق هایی که در این سفر میان ایران و آژانس انجام شد بسیار قابل توجه است و همان طور که گروسی گفت می تواند سرآغاز یک همکاری سازنده میان ایران و IAEA باشد. مدیرکل آژانس البته در مورد این توافق ها نظر مثبتی داشت و هنگامی برخی خبرنگاران غیرایرانی به وی یادآوری کردند که در گذشته هم ایران وعده هایی برای همکاری داده بود، مدیرکل با خوشبینی تاکید کرد کع این بار تفاوت دارد. این جمله او احتمالا به این معنی است که در گفتگو های تهران مقامات ارشد کشورمان اظهاراتی اطمینان بخش و امیدوار کننده بر زبان آورده اند و این مقام بین المللی اطمینان حاصل کرده که این بار اوضاع و مناسبات با تهران تفاوتی آشکار دارد.
در این سفر نه فقط توافق شده که بازرسی از سایت فردو ۵۰ درصد افزایش می‌یابد، بلکه آن طور که بیانیه مشترک ایران و آژانس بیان می دارد قرار است تجهیزات نظارتی فعالیت‌های هسته‌ای در تعدادی از اماکن دوباره نصب و نشست‌های فنی با طرف ایرانی به زودی برگزار شود. در نشست خبری البته گروسی حرف هایی زد که مورد تکذیب سازمان انرژی اتمی کشورمان قرار گرفت. از جمله این که بر روی دسترسی به افراد و دسترسی به مواد بخصوص توافق کردیم. گروسی اگرچه این توافق را تغییری نسبت به گذشته دانست اما تصریح کرد که در سفرش به دنبال توافق بوده است نه قول گرفتن از مقامات ایرانی.
هم چنین در بیانیه مشترک کشورمان و آژانس تصریح شده که ایران به صورت داوطلبانه به آژانس مجوز خواهد داد تا فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارتی بیشتری را اجرا کند. علاوه بر این، بیانیه اعلام می‌کند که روش اجرای فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارتی بیشتر در یک نشست فنی که به زودی در تهران برگزار می‌شود، مورد توافق قرار خواهد گرفت. مجموعه این توافق ها از سوی آژانس و مدیرکل آن رسیدن به درک مشترک با ایران برای آغاز «اقدامات مشخص» توصیف شده است.
اما همان طور که گروسی پس از رسیدن به وین با آزادی بیشتر سخن گفت و برخی ملاحظات مهمان بودن در ایران را کنار گذاشت، مقامات ایرانی نیز پس از ترک او شروع به انکار و تکذیب برخی حرف های مدیرل آژانس کردند. در این باره بهروز کمالوندی گفت که دسترسی به افراد در مراکز هسته‌ای ایران صحت ندارد و در این باره توضیح داد که در طول دو روزی که گروسی و هیات همراه در ایران بودند هیچ گاه بحث دسترسی به افراد مطرح نشد و هیچ متنی هم در این خصوص نوشته نشد. سخنگوی سازمان انرژی اتمی در مورد نصب دوربین‌های جدید در تاسیسات هسته‌ای نیز تاکید کرد که در مورد نصب دوربین ها صحبت یا توافقی صورت نگرفته است. سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین در واکنش به برخی اخبار مبنی بر توافق با آژانس برای دسترسی به سه مکان ادعایی، گفت: هیچ بحثی در مورد میزان دسترسی بدون محدودیت به سه مکان ادعایی مطرح نشده است و باتوجه به دسترسی قبلی به این مکان‌ها اصولا لزومی به دسترسی بیشتر دیده نمی‌شود و آژانس نیز تا کنون چنین درخواستی نداشته است.
با این حال بسیاری از ناظران مسائل هسته ای می پرسند، آیا نرمش ایران در قبال آژانس یک اقدام تاکتیکی در آستانه برگزاری نشست آینده شورای حکام برای پیشگیری از تصویب قطعنامه سوم علیه جمهوری اسلامی ایران است؟ در این صورت احتمالا و با گذشت زمان روابط ایران و آژانس بین المللی انرژی هسته ای دوباره سرد خواهد شد. اما صورت دیگر آن است که این بار رهبران محافظه و دلواپس ایران عقل گرایی را دستور کارشان قرار داده باشند و نتایجی حاصل شود که منافع آن به ایرانیان برسند.