توسعه دیپلماسی گردشگری با انـجام گفـتوگـوهای تعامـلی

وجود تعداد زیاد آثار تاریخی و فرهنگی در کنار طبیعت بکر و زیبای شهرهای مختلف می‌تواند کشور را به یکی از مقاصد مهم گردشگری تبدیل کند، اما بی‌توجهی دولت به این موضوع و مشکلاتی مانند تحریم، محدودیت‌های نقل و انتقالات پولی، حمل‌ونقل هوایی و مهمتر از همه، عدم فراهم‌سازی بستر مناسب برای جذب گردشگران خارجی، مانع از تحقق این امر شده است، به همین دلیل با وجودی که ایران هم‌اکنون یکی از ارزان‌ترین و امن‌ترین مقاصد گردشگری دنیا است، اما عملا گردشگر قابل توجهی به کشورمان سفر نمی‌کند.

به گزارش دنیای سرمایه گذاری آنلاین، دکتر علی رحیم پور، مدیرعامل گروه هتل های بین المللی رکسان در خصوص فعالیت های این گروه توضیح داد: این گروه به عنوان یک هلدینگ تخصصی از ایده تا عمل؛ تمام فعالیت‌های اقامت، پذیرایی، تورگردانی و حمل‌ونقل را بر عهده داشته و از شرکت‌های تابع شرکت سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی و گردشگری ایران (سمگا) که زیرمجموعه گروه مالی گردشگری است، به شمار می‌رود. گروه هتل‌های بینالمللی رکسان با توجه به توانمندی‌های خود از ظرفیت گردشگری 9 شرکت دیگر که در گروه مالی و هلدینگ سمگا فعالیت دارند، بهره می‌برد. این گروه در زمینه تدوین طرح توجیه فنی و اقتصادی، اخذ موافقت اصولی و همچنین طراحی و معماری، احداث، تامین مالی، تجهیز، استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی و بهره‌برداری فعالیت دارد؛ بدین مفهوم که این شرکت صفر تا صد حوزه خدمات و تاسیسات استاندارد شده هتلداری را ارائه می‌دهد. با توجه به عدم وجود چنین شرکتی در کشور، گروه هتل‌های رکسان در زیرمجموعه هلدینگ سمگا تاسیس شده تا ضمن همکاری با سرمایه‌گذاران در حوزه گردشگری و مشارکت با آنان از ابتدا تا انتهای فعالیت‌ها، یعنی از ایده تا اجرا را بر عهده گیرد. این شرکت هم‌اکنون یک‌هزار و 50 اتاق در حال بهره‌برداری داشته که تحت 3 برند بین‌المللی ثبت شده به نام گروه هتل‌های بین‌المللی رکسان، گروه هتل‌های بین‌المللی رمیس و گروه هتل‌های تاریخی و میراثی کاروانیکا فعالیت دارند. این گروه در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) نیز حدود 520 اتاق در هتل 5 ستاره رکسان و 4 ستاره رمیس داشته و در شهر مشهد نیز هتل قصر‌الضیافه قدس را در اختیار دارد که ضمن داشتن 224 اتاق، نزدیک‌ترین هتل به حرم رضوی است. علاوه بر این، گروه هتل‌های رکسان در شهر کرمان بزرگ‌ترین کاروانسرای دو طبقه درون‌شهری ایران را احیاء، مرمت و بازسازی کرده که از ابتدای شهریور‌ماه سال جاری با 57 اتاق و 225 تخت به بهره‌برداری رسیده و یکی از زیباترین و بهترین هتل‌های میراثی و تاریخی کشور است.

وی افزود: گروه هتل‌های بین‌المللی رکسان در راستای اهداف توسعه‌ای خود در شهر کربلا مشغول به ساخت بزرگ‌ترین هتل عراق با 1000 اتاق است که حدود 500 اتاق آن در فاز اول به بهره‌برداری خواهد رسید. امیدواریم در سال آتی این اقدام انجام شده و مابقی این فعالیت نیز در سال 1403 در مسیر بهره‌برداری برای خدمت به زائران کربلای معلا آماده شود. در شهر نجف نیز تنها هتل 5 ستاره نجف به نام هتل کوثر از ابتدای سال جاری راه‌اندازی و با سهامداری هلدینگ سمگا، خدماتی را ارائه می‌دهد که مجموعه‌ای از سهامداران و بانک‌ها در آن شریک هستند و از ابتدای سال با مجموع 230 اتاق به بهره‌برداری می‌رسد. در شهر سیرجان نیز به عنوان یک شهر صنعتی یکی از بزرگ‌ترین مراکز تجاری کشور به نام زگورات سنتر راه‌اندازی شده و در کنار آن، مراحل آماده‌سازی و تجهیز هتل 5 ستاره‌ای با حدود 170 اتاق، در حال انجام است که در سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. در شهر بافت نیز هم‌اکنون ضمن بهره‌برداری از 16 هتل ویلا و فودهال، هتل 4 ستاره رمیس نیز در حال احداث است که در سال 1402 افتتاح خواهد شد. از دیگر فعالیت‌های گروه مالی و بانک گردشگری احداث مجموعه هتل سیتی سنتر اصفهان است که در سال آینده با حدود 300 اتاق به بهره‌برداری می‌رسد و طرح‌های متعددی نیز برای ارائه خدمات به گردشگران، در بخش‌های اقامتی و پذیرایی آنان در حال اجرا شدن است که امیدواریم با اجرای آن، این گروه در پایان سال 1403 به بزرگ‌ترین هتلدار کشور تبدیل شود.

رحیم پور با تاکید بر اینکه این گروه در بخش هتل‌های فرودگاهی جزو دو مجموعه هلدینگ برتر دنیا است و با وجود 520 اتاق نیز قرار بوده که فرودگاه آن، مرکز پروازها و ترانزیت منطقه حوزه خاورمیانه باشد،توضیح داد: اما متاسفانه این امر هنوز صورت نگرفته و تعداد پروازها به فرودگاه امام خمینی (ره) کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر، با افزایش نرخ دلار، یورو و از دست رفتن ارزش بخش عمده‌ای از ارزش پول ملی کشور، در عمل سفرها نسبت به سال 1397 کاهش پیدا کرده و به همین دلیل ضریب اشغال هتل‌ها به ویژه هتل‌های فرودگاهی پایین آمده که بروز حوادث اخیر و تحریم‌ها از دست سرمایه‌گذار خارج است و دولت و شرکت و شهر فرودگاهی بایستی جبران مافات برای حمایت از سرمایه‌گذار کند. البته گروه هتل‌های بین‌المللی رکسان تلاش کرده تا بهترین خدمات هتلداری و پذیرایی را به تمام مسافرانی ورودی و خروجی از کشور ارائه و از این نظر خدمات منحصر به فردی را که از سایر خدمات هتل‌های تهران متمایز است، ارائه نماید. هتل‌های فرودگاهی رکسان و رمیس آبروی شهر فرودگاهی ما است.در گروه هتل‌های بین‌المللی رکسان، آژانس سفرهای کهکشانی با برند تجاری مگاگشت راه‌اندازی شده که در تعریف شبکه‌های فروش نقش زیادی در آینده به عهده خواهد داشت و در نظر داریم تا آن را به بزرگ‌ترین شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات و تسهیلات تور برای همه سلیقه‌ها تبدیل کنیم. با توجه به تعریف برنامه‌های راهبری در گروه هتل‌های بین‌المللی رکسان، برنامه 5 ساله‌ای نیز تدوین شده که در آن، افق چشم‌انداز، اهداف و برنامه‌های شرکت ترسیم شده است. صرف اینکه ما برای احداث تا بهره‌برداری هتلی استانداردهای کیفیت خدمات گردشگری و ضوابط فنی را برای ارتقاء کیفیت خدمات و همچنین ارائه به سرمایه‌گذاران و بهره‌برداری تحت مدیریت گروه هتل‌های رکسان برای اولین بار در بخش خصوصی تدوین و اجرایی کرده‌ایم.

مدیرعامل گروه هتل های بین المللی رکسان خاطرنشان کرد: در سال گذشته به‌طور متوسط ضریب اشغال هتل‌ها حدود 50 درصد بود که عملا راضی‌کننده نبوده و با وجود استهلاک سرمایه، برای سرمایه‌گذاری قابل دفاع نیست، چراکه هتل‌ها به‌طور حداقلی باید بیش از 60 درصد ضریب اشغال داشته باشند. در ضمن، عمده درآمد هتل‌ها و تورگردان‌ها خصوصا در ایران، متوجه بازارهای هدف بین‌المللی است تا بتوان از تجار، بازرگانان و توریست‌های متمول خارجی درآمد کسب کرد، البته این امر زمانی محقق می‌شود که خدمات‌رسانی آن‌ها، درآمد ارزی خوبی برای کشور داشته باشد. ایران یکی از ارزان‌ترین کشورها در حوزه هتلداری به شمار می‌رود و هزینه استفاده یک‌شب هتل 5 ستاره در آن تنها 50 دلار است، با این حال در جذب گردشگران خارجی موفق نبوده است. البته همان‌طور که مطلع هستید، از ابتدای سال 1398 صنعت گردشگری با بحران مواجه شده و حوادثی مانند حادثه هواپیمایی اوکراین، گرانی سوخت و حامل‌های انرژی، اعتراضات، شیوع کرونا، تحریم‌های شدید و منع سفر توریست‌های اروپایی، آمریکایی و جنوب شرق آسیا به ایران، در کنار افزایش حقوق و دستمزد و افزایش چندبرابری مواد اولیه، صنعت گردشگری کشور را دچار بحران کرده است. از سوی دیگر، عمده سرمایه هتل‌ها و آژانس‌ها، نیروی انسانی آموزش‌دیده است، ولی بخش عمده‌ای از این نیروی انسانی در سال‌های اخیر از این صنعت خارج شده و این موضوع به معضل شرکت‌ها تبدیل شده و صنعت گردشگری را نیز دچار بحران عجیبی در حوزه نگهداشت نیروی انسانی کرده است، به‌طوری که عمده کسب‌وکارهای این حوزه به هم ریخته و بخش خصوصی نیز عملا دچار مشکلات متعدد مالی، اداری و مدیریت سرمایه شده که هیچ تقصیری در ایجاد شرایط موجود کشور نداشته است. صنعتی که باید بیشترین شغل و درآمد را ایجاد می‌کرد؛ تحت تاثیر مسائل داخلی، مشکلات روابط خارجی، عدم تعامل با کشورهای همسایه و… بحران‌زده شده که بیشترین آسیب آن به صنعت گردشگری و صنایع‌دستی کشور وارد شده است.

رحیم پور در پاسخ به این سوال که سرمایه گذاری در حوزه هتلداری تا چه اندازه مقرون به صرفه خواهد بود؟ گفت: سرمایه‌گذاری در این صنعت در ایران و جهان در شرایط عادی، صد درصد اقتصادی و مقرون به صرفه است، چراکه فروش یک اتاق حداقل 70 درصد سود به همراه دارد، در حالی که سود غذا کمتر از 20 درصد است. با توجه به این موضوع، باید تلاش کرد تا ضمن حفظ افراد سرمایه‌گذار کنونی، از این پس مشوقی برای سایر افراد علاقه‌مند به این حوزه بود. علاوه بر این، در بخش ارائه خدمات هتلداری، دریافت ریال از اتباع خارجی توجیه‌پذیر نبوده و اگر نرخ‌ها را افزایش دهیم، دچار دوگانگی نرخ با شهروندان ایرانی خواهیم شد که اصلا معقول نیست، اما اینکه کشورمان مطابق با کشورهای همسایه ارز دریافت کند، منطقی به نظر می‌رسد و برای توریست‌های خارجی نیز پذیرفتنی است. معمولا هتل‌های 4 و 5 ستاره برای افرادی ساخته می‌شود که پرداخت چنین پول‌هایی برای آن‌ها کار سختی نیست، هرچند که تورگردان‌ها برای تورهای ورودی به کشور با تمام هتل‌ها تفاهم‌نامه داشته و تخفیف‌های ویژه‌ای هم برای آنان در نظر می‌گیرند. امروزه صنعت گردشگری درسطح بین‌المللی  در قالب متنوع‌سازی سبد درآمد ارزی کشورها تعریف می‌شود، هرچند که کشورها بخش عمده‌ای از تولید ناخالص داخلی را از درآمد توریست‌های خارجی تامین می‌کنند. برای مثال، کشوری مانند ترکیه بیش از 10 درصد درآمد ملی خود را از ‌بخش گردشگران خارجی ورودی به آن کشور کسب می‌کند، لذا درآمدهای ارزی این صنعت، تنها خاص پذیرایی و اقامت نیست، بلکه بخشی عمده‌ای از آن می‌تواند از محل عرضه تولیدات صنایع‌دستی به توریست‌های خارجی تامین شود، چراکه صنایع‌دستی کشورمان نیز در دنیا بی‌نظیر است. موضوع دیگر اینکه، ورود توریست به کشور بیش از 62 شغل مانند راننده تاکسی، کشاورز، تولیدکننده صنایع‌دستی و… را درگیر می‌کند که همه آن‌ها در درآمدزایی کشور نقش مهمی دارند، اما متاسفانه در حوزه درآمدهای ملی و ارزی به این حوزه توجهی نشده است.

این فعال حوزه هتلداری در خصوص اینکه هتلهای فرودگاهی چه کاربردی داشته و با چه هدفی تاسیس شده اند؟  نیز گفت: این هتل‌ها، عمدتا به گروه پرواز و مسافرانی که با تاخیر مواجه می‌شوند، اختصاص دارد؛ لذا در دنیا همیشه شرایطی ایجاد می‌کنند تا مسافر بتواند با آرامش و بدون استرس از خدمات و استانداردهای فرودگاهی استفاده کند و به فعالیت‌های اصلی خود بپردازد که خوشبختانه هتل‌های فرودگاه امام خمینی (ره) نیز چنین امکانی را فراهم کرده است. بخش دیگر از خدمات به پروازهای کانکشن؛ «پرواز از سایر مبادی به فرودگاه امام خمینی (ره)» مربوط می‌شود که با فاصله زمانی به سایر کشورها می‌روند، بر همین اساس فاصله هتل‌های فرودگاهی تا مرکز شهر تهران برای ما یک مزیت است. به اعتقاد بنده، اگر هتل‌های فرودگاهی در کنار مجموعه شهر آفتاب قرار گیرند، کسب‌وکار نمایشگاهی رونق بگیرد و ایرلاین‌ها دوباره به کشور بازگردند، قطعا درآمدزایی بسیار خوبی را شاهد خواهیم بود.در ایران متاسفانه نرخ زمین برای احداث هتل و تسهیلات بانکی بسیار گران و روند کسب‌وکار در این حوزه نیز با دخالت‌های متعدد دستگاه‌های دولتی مواجه است. وقتی در توسعه شهری، طرح‌های تفصیلی و جامع تعریف می‌شود، نقاطی نیز برای ارائه خدمات عمومی مثل پارک، سینما، بیمارستان، مدرسه و… نیز تعریف خواهد شد که می‌توان این کار را برای بخش هتلداری نیز انجام داد. هتل، آبروی یک شهر است و باعث سربلندی آن خواهد شد، لذا دولت، وزارت راه و شهرسازی و شهرداری‌ها باید در مسیر توسعه شهری گام بردارند و برای سرمایه‌گذاری گردشگری، مدیریت اوقات فراغت با اختصاص زمین مناسب و ارزان و برخوردار از معافیت‌ها به سرمایه‌گذاران هزینه‌های سرمایه‌گذاری را کاهش دهند. در حال حاضر مهمترین معضل این حوزه، عدم ورود توریست خارجی به کشور، کاهش درآمدها و گرایش مردم به بیابان‌خوابی، خیابان‌خوابی و… است که در عمل هتل‌ها با ظرفیت پایینی در بخش اقامت و درآمدی اداره می‌شوند. ضمن آنکه باید گفت، میزان حقوق و دستمزد پرداختی به شهروندان به اندازه‌ای ناچیز است که در عمل، اقامت حداقل 2 الی 3 شب را برای آن‌ها نیز غیرممکن می‌کند. اگر این حوزه به تعادلی برسد و از سوی دیگر، مشکل زمین و ارائه تسهیلات ترجیحی بانکی را حل کنیم، موضوع هتلداری می‌تواند به عنوان یکی از فعالیت‌های اقتصادی مهم در بخش اقتصاد فرهنگ مطرح باشد.

مدیرعامل گروه هتل های بین المللی رکسان در ادامه خاطرنشان کرد: به عنوان یک کارشناس گردشگری و با داشتن سابقه 30 ساله در این صنعت، برای اولین بار رشته گردشگری را در سطوح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری راه‌اندازی کردیم و همواره در تلاش برای آموزش این حوزه به امید تضمین اشتغال جوانان تحصیل‌کرده بوده‌ایم که متاسفانه محقق نشده و امروز با انبوهی از فارغ‌التحصیلان بیکار در رشته‌های مختلف گردشگری مواجه هستیم؛ هرچند نگاه ما بر این بوده که بخش آموزش به‌گونه‌ای باشد تا هم اصول علمی، فنون تجربی و هم اصول کاربردی آموزش داده شود.

وی در پاسخ به اینکه در بخش آموزش صنعت گردشگری چه خلأها و کمبودهایی وجود دارد؟ م گفت:  از این منظر در کشورمان نیروی انسانی ماهری تربیت نشده و بعد از پیروی انقلاب اسلامی ایران، موضوع تاسیس مدرسه هتلداری نیز تقریبا تعطیل شده و در حوزه آموزش نیز سرمایه‌گذاری‌های لازم صورت نگرفته است. از سوی دیگر، دانشگاه‌ها نیز عمدتا به بحث‌های تئوری ورود کرده و با مرور زمان از بخش‌های عملیاتی خارج‌ شده‌اند. منابع درآمدی ارزی کشورمان محدود است و ما نیاز صددرصدی به درآمدهای ارزی گردشگری داریم. در بخش کشاورزی، صنعت و فروش سوخت‌های فسیلی برای کسب درآمد ارزی با محدودیت‌های شدیدی مواجه هستیم و هم‌اکنون نیز به دلیل تحریم، درآمدهای نفتی قابل اتکایی نداریم. شایان ذکر است، به منظور پیشرفت اقتصاد کشور، تمرکز بر بخش گردشگری و تقویت بخش تورگردانی، آژانس‌ها و مراکز فعال این حوزه با تبلیغات و اطلاع‌رسانی منسجم و یکپارچه برای معرفی کشور در خارج از مرزهای سیاسی ضرورت دارد. اختصاص بودجه مناسب برای تبلیغات و بازاریابی، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در بازارهای هدف، توجه ویژه به بازاریابی مبتنی بر فضای وب، فعال کردن نمایندگی‌های سیاسی ایران در خارج و توجه ویژه به گردشگری سلامت و پزشکی از کشور از جمله مواردی است که نیاز به توجه بیشتر دولت و مجلس دارد.

رحیم پور در پایان گفت: اولین گام برای توسعه دیپلماسی گردشگری؛ به‌کارگیری سیاست‌های تعاملی، دوری از گفت‌وگوهای تهاجمی و تعامل مناسب با کشورهای همسایه است که باید توسط وزارت امور خارجه و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی صورت گیرد. وزیر امور خارجه باید یکی از افراد حرفه‌ای و مطلع در صنعت گردشگری باشد و در این حوزه درک لازم را از منافع ملی و درآمدهای سرشار گردشگری داشته باشد. از سوی دیگر، به دلیل تحریم‌ها هیچ‌یک از کارت‌های اعتباری برای توریست‌های خارجی در کشور قابل استفاده نیست، به همین دلیل باید تعاملات بانکی با دنیا را افزایش داد و مساله FATF را حل کرد. با توجه به جاذبه‌های بی‌نظیر فرهنگی و تاریخی، طبیعی و انسان‌ساخت کشور، صنعت گردشگری باید به جایگاه مورد نظر خود دست پیدا کند تا مشکل افزایش بیکاری و کاهش درآمدهای ارزی را حل کند. باید در این بخش، ستاد بحرانی برای رسیدگی به چالش‌های موجود صنعت گردشگری کشور با حضور مسئولان دولتی و اکثریت بخش خصوصی و ذی‌نفعان این صنعت تشکیل شود، روابط سیاسی کشور با دنیا و به ویژه با همسایگان حسنه شود و تبادلات گردشگری شکل گیرد تا میراث فرهنگی کشور، شکوفا و صنایع‌دستی کشور رونق گیرد و صنعت گردشگری به اعتلای خود برسد. با سیاستهای فعلی و بی‌برنامه بودن دولت و حاکمیت، نمی‌توان چشم‌انداز مناسبی برای این صنعت تعریف کرد. باید تغییر نگاهی در همه سطوح نسبت به توسعه صنعت گردشگری انجام پذیرد. ما می‌توانیم بهترین باشیم، اما توسعه و رونق گردشگری، مفروضات و مناسبات خود را دارد و نیازمند نیروی انسانی متخصص و حرفه‌ای و آگاه به زمانه است.