صنعت گردشگری در ایران در صورتی می‌تواند آینده روشنی داشته باشد که موفق به جذب سرمایه‌گذاری خارجی شود. بالا بودن میزان تورم در کشورمان، موجب شده که برای توسعه و بهبود امکانات زیرساختی و احداث اقامتگاه‌های مناسب، نتوان کار زیادی انجام داد، از همین‌رو جذب سرمایه‌گذاری خارجی، یک ضرورت محسوب می‌شود.
این در حالی است که مساله تحریم‌ها و وجود مشکلاتی در تعاملات بین‌المللی، مانع بزرگی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی محسوب می‌شود. همچنین ناامنی‌های منطقه خاورمیانه و ترویج ایران‌هراسی در جهان، موجب کاهش تعداد توریست‌ها در کشورمان شده؛ بنابراین تعامل با دنیا راهی است که می‌تواند ایران را در لیست کشورهای گردشگرپذیر قرار می‌دهد.
در گفت‌وگویی که با خانم رقیه حاتمی‌پور فرشی، مدیرعامل هلدینگ گردشگری فلامینگو و رییس انجمن دوستی ایران و استرالیا داشتیم، موضوعاتی مانند کاهش حضور گردشگران در کشورمان، اقدامات موثر جهت افزایش تعداد توریست‌ها، آینده گردشگری و… را مورد بررسی قرار دادیم.
وی در سال ۱۳۹۶ به عنوان یکی از ۳۰ بانوی کارآفرین در حوزه گردشگری انتخاب شده و از مهمترین اقداماتی که انجام داده، می‌توان به راه‌اندازی پروازهای مستقیم ایران به تونس اشاره کرد که خیلی هم موفقیت‌آمیز بوده، به‌طوری که سال‌ها روابط بین ایران و تونس در حوزه گردشگری را متحول کرده است.
همچنین پروازهای مستقیم از تهران به قاهره و اسوان مصر در سال ۱۳۹۲ را راه‌اندازی کرده که مورد استقبال مردم ایران و مصر قرار گرفته و اخیرا هم برای برقراری مجدد پروازها دیداری با سفیر جدید تونس در تهران داشته و مذاکرات بسیار مهمی در خصوص توسعه گردشگری ایران با کشورهای تونس، مصر و حوزه شمال آفریقا انجام داده است. ماحصل این مصاحبه را می‌خوانیم.
در خصوص چگونگی علاقه‌مندی خود به گردشگری و تاسیس و فعالیت‌های هلدینگ فلامینگو، توضیحاتی ارائه فرمایید.
از زمان کودکی، پدرم به من، خواهران و برادرم گردشگری را آموخت و این موضوع، ملکه ذهن ما شد. آخر هر هفته، پدرم یک مسیر را انتخاب و معرفی می‌کرد و ما همواره در اطراف شهر محل تولدم، تبریز زیبا و سایر شهرهای استان آذربایجان شرقی و حتی شهرهای دیگر، به گردش و سیاحت می‌پرداختیم.
در کودکی و نوجوانی، به همراه پدرم و خانواده به شهرهای مختلف ایران سفر کردم و از بیشتر شهرهای ایران، اماکن تاریخی و طبیعی و داشته‌های فرهنگی و تاریخ و تمدن کشورمان بازدید به عمل آوردم. تمام این‌ها انگیزه اصلی بنده و علاقه‌ام به شغل هواپیمایی و تاسیس هلدینگ فلامینگو شد.
این هلدینگ در سال ۱۹۹۰ در دبی متولد شد و فعالیت خود در عرصه گردشگری را در یک دفتر آغاز کرد. شروع به کار فلامینگو مصادف با آغاز توسعه و تحول در دبی بود و همین مساله باعث شد که این شرکت تجارب خوبی را در حوزه بین‌الملل به دست آورد.
پس از چندین سال فعالیت در دبی، فلامینگو در سال ۱۳۷۷ در ایران مجوز فعالیت گرفت و آغاز به کار کرد. اولین مقصد خروجی ما امارات متحده عربی و دبی بود و دفتری که در این شهر داشتیم و تجاربی که کسب کرده بودیم، به ما کمک بسیاری کرد تا فلامینگو بلافاصله در بین ایرانیان جای خود را باز کند.
هلدینگ فلامینگو شامل چه شرکت‌هایی است و به‌طور مشخص چه خدماتی را ارائه می‌دهد؟
پس از چندین سال فعالیت، ابتدا فلامینگو به صورت آژانس مسافرتی فعالیت‌های استاندارد خود را در بین هموطنان اشاعه و گسترش داد و مورد اقبال عمومی قرار گرفت. پس از چند سال فعالیت و در سال ۱۳۸۰ با توجه به رسالتی که احساس کردیم، علاقه‌مند بودیم که روی زیرساخت‌های گردشگری کار کنیم؛ بنابراین شرکت دیگری برای سرمایه‌گذاری و ساخت و ایجاد مناطق گردشگری ایجاد شد.
این شرکت فعالیت خود را با طراحی یک منطقه بین‌المللی گردشگری در استان بوشهر به نام جزیره میرمهنا آغاز کرد که منطقه‌ای بسیار زیبا و آرام برای فعالیت‌های گردشگری بود. به مدت ۱۴ سال تمام طراحی‌ها، مطالعات فاز صفر و نقشه‌های اولیه آماده شد و پس از پشت سر گذاشتن تمام مشکلات، موافقت اصولی ساخت منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری فلامینگو در آنجا را کسب کردیم و با مشقات فراوان، موفق به دریافت تمامی مجوزهای لازم شدیم، اما متاسفانه در اثر وجود یک معارض و عدم دفاع کافی از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان بوشهر، معارض موفق شد، دو لکه را در حوزه فعالیت این پروژه ایجاد کند.
در ادامه متاسفانه اداره آب هم از توافق برای اختصاص انشعابات آب به این پروژه خودداری کرد و هم‌اکنون این شرکت با تمام زحمات و هزینه‌های گزافی که متحمل شده، امکان شروع به کار این پروژه را ندارد.
مجددا این شرکت در منطقه شمال ایران و در سواحل خزر، اقدام به ایجاد ویلاهای اقامتی با تمام امکانات و استخرهای آب گرم کرد که این اقدام گردشگری از سوی فلامینگو نیز مورد اقبال مسافران قرار گرفت و هم‌اکنون در حال فعالیت است.
یکی دیگر از شرکت‌هایی که ایجاد کردیم، شرکت برگزاری رویدادهای داخلی و بین‌المللی است که در کارنامه خود، رویدادهای بین‌المللی بسیار ارزشمندی را برگزار کرده که از جمله آن‌ها می‌توان به هفته‌های فرهنگی ایران در تونس طی ۲ سال مختلف، هفته فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران در جمهوری چک، حضور در فستیوال بین‌المللی مسقط در ۲ سال پیاپی و در حوزه‌های بین‌المللی نظیر آلمان، سنگاپور، مالزی، ترکیه و دبی اشاره کرد.
همچنین فلامینگو زمینه حضور هیات‌های بلندپایه‌ای از ایران را در بزرگ‌ترین کنگره جغرافیا و کنگره کشاورزی در تونس مهیا کرد. در ضمن، برای کنگره پزشکان در اروپا و در کشور آلمان نیز برنامه‌ای را تدارک دیده‌ایم.
آیا این هلدینگ در نمایشگاه‌ها حضور فعال دارد و به منظور ایجاد فضاهای گردشگری چه اقداماتی انجام داده است؟
هلدینگ فلامینگو همواره در نمایشگاه‌های بین‌المللی دنیا حضور بسیار موثر و خوبی داشته و برای جلب نظر گردشگران خارجی، تلاش فراوان و هزینه بسیاری را انجام داده است.
همچنین در این هلدینگ، بنا به مسئولیت اجتماعی که داریم، موسسه‌ای به نام خیریه سفر سرزمین سبز فلامینگو را تاسیس کرده‌ایم که این موسسه اقدامات بسیاری را برای ایجاد فضای گردشگری جهت افراد کم‌توان و افرادی که امکان و بضاعت سفر ندارند، فراهم آورده است.
یکی از شاخص‌ترین اقدامات این خیریه، پذیرایی یک‌هفته‌ای از اولین یتیم‌خانه تهران در محل مجموعه اقامتی فلامینگو در منطقه شمال کشور بود که اثرات بسیار مثبتی را برای فرزندان این موسسه به دنبال داشت.
آیا در این هلدینگ گردشگری، طرح‌های توسعه‌ای خاصی را برای آینده مدنظر دارید؟
هلدینگ فلامینگو طرح‌های توسعه‌ای فراوانی را برای آینده در نظر دارد که شامل گردشگری دریایی، روستایی و گردشگری خاص با نگاه و المان‌های خاص می‌شود. در ضمن، این هلدینگ برنامه‌هایی را جهت توسعه و گسترش گردشگری و همچنین ایجاد و ارائه خدمات استاندارد به هموطنان و ایرانیان در تقویم کاری خود، پیش‌بینی کرده است.
با توجه به کاهش حضور گردشگر در کشور، چه چالش‌هایی در این صنعت به وجود آمده است؟
یکی از مهمترین چالش‌هایی که برای گردشگری کشورمان به وجود آمده، جنگ‌های اطراف ما و در حوزه آسیا، اوراسیا و خاورمیانه است و به گردشگران القا می‌کند که این منطقه، آرامش و آسایش کافی را برای سفر ندارد. از طرفی کشورهای اروپایی، اطلاعیه‌هایی را در سایت‌های خود گذاشته‌اند که به ایران سفر نکنید که این موضوع هم دیگر چالش ما محسوب می‌شود.
از سوی دیگر، تمام زیرساخت‌های ما آسیب دیده و باید برای جذب گردشگر تدابیر مناسبی اتخاذ شود.
در عین حال در مورد گردشگری دریایی، چیزی برای ارائه نداریم و از گردشگری ریلی هم تقریبا بی‌نصیب هستیم، زیرا به هیچ عنوان نمی‌توان واگن و کابینی را برای مسافران انبوه رزرو کرد و مقرون به صرفه بودن، موجب تقاضای بالا برای سفرهای ریلی شده است؛ بنابراین فرصت استفاده برای آژانس‌هایی که تور به ایران می‌آورند، از این مقوله وجود ندارد.
ناوگان اتوبوسرانی ما نیز کاملا نقص دارد و کمبود ناوگان به شدت احساس می‌شود. در خصوص خطوط هوایی هم با بحران کمبود هواپیما و قطعات مواجه هستیم که تمام این‌ها باعث می‌شود، برنامه‌ریزی برای سفر گردشگران را به صورت روتین و برنامه‌ریزی‌شده نداشته باشیم، چراکه پذیرش مسافر یک اصل است، اما امکانات، اجرای تور و اسکان و جابه‌جایی مسافر، امر بسیار مهمتری است.
علاوه بر این، در هتل‌های بعضی از شهرها بحران اقامت وجود دارد و امکانات زیرساختی از نظر اقامت بسیار محدود است و بعضی شهرها، درجه متوسطی از این لحاظ دارند. در واقع ما شهری را نداریم که از نظر اقامت، امکانات و دسترسی به آن‌ها در وضعیت خوبی به سر ببرد و به هیچ عنوان نمی‌توانیم راجع به ایده‌آل‌ها صحبت کنیم.
چرا ایران با تمام جذابیت‌های گردشگری که دارد، نمی‌تواند در جذب گردشگران عملکرد موفقی داشته باشد؟
گردشگر مقصدی را مدنظر دارد که در آن آرامش، امنیت و آسایش فراهم باشد و طبیعتا زمانی که مقصدی را برای گردشگری انتخاب می‌کند، به تاریخ، تمدن، آداب، سنن و غذاها و مشربه‌های آن مقصد دقت می‌کند.
تاریخ و تمدن ۷ هزار ساله ایران و جاذبه‌های طبیعی، انگیزه بالایی برای گردشگران محسوب می‌شود، اما زمانی که تبلیغات بسیار وسیع در تمام دنیا علیه ایران وجود دارد، گردشگر هر چقدر هم به تاریخ و تمدن شرق و کشور ما علاقه‌مند باشد، آن را به زمان دیگری موکول می‌کند.
از طرفی، تنش‌های موجود در منطقه خاورمیانه هم مزید علت شده تا توریست‌ها از سفر به این منطقه و همچنین ایران امتناع کنند.
به نظر شما چه اقداماتی باعث افزایش تعداد گردشگران در ایران می‌شود؟
ما دوستان خوبی در دنیا داریم، اما به دلیل فشارهای سیاسی و اقتصادی نمی‌توانیم با آنان ارتباط برقرار کنیم. از سوی دیگر، مشکلات مالی و بانکی موجود در ایران، باید رفع شود. به عنوان مثال، مسافر در سایر کشورها، با یک کارت و یک کوله‌پشتی سفر می‌کند و با کارت بانکی خود، تمام هزینه‌ها را پرداخت می‌کند و همه‌کارهای خود را انجام می‌دهد؛ بدون اینکه پولی همراه داشته باشد.
باید پذیرفت که اگر تمام مسایل ما با دنیا حل شود و تعاملات گسترش یابد، به عنوان یک کشور گردشگرپذیر در لیست گردشگری دنیا قرار می‌گیریم و می‌توانیم اقدام به جذب گردشگر کنیم.
آیا دولت حمایت لازم را از صنعت گردشگری کشور دارد و بخش خصوص برای پیشرفت این صنعت چه تدابیری باید اتخاذ کند؟
مسئولان در حمایت از گردشگری، صحبت‌های بسیار و از فواید این صنعت حرف می‌زنند، اما این کافی نیست؛ چراکه حمایت از گردشگری، به مثابه ایجاد امکانات و هموار کردن راه‌های رسیدن بخش خصوصی به طراحی، ساخت و ایجاد مکان‌های گردشگری است.
بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی باید رغبت کنند تا در اقامتگاه‌ها، هتل‌ها، مهمانسراها، بین‌راهی‌ها، بوم‌گردی‌ها و روستاهای مختلف سرمایه‌گذاری کنند. همچنین خطوط هوایی باید دارای امکانات و مسافر کافی باشند و مانعی برای خرید ناوگان جدید و ایجاد و تجهیز فرودگاه‌ها وجود نداشته باشد.
علاوه بر این، بخش خصوصی باید برای ایجاد رستوران‌ها و آوردن برندهای معروف دنیا که با خودشان مسافر می‌آورند، رغبت پیدا کند، چراکه تمام برندهای معروف در مناطق گردشگری تکرار می‌شوند و ملکه ذهن گردشگران هستند.
همچنین این بخش باید تمایل داشته باشد تا سرمایه‌گذاری در جهت غذاهای محلی و مورد علاقه گردشگران انجام دهد که این امر، مستلزم وجود رستوران‌ها و برندهای معروفی است که در رستوران‌داری سابقه طولانی دارند و می‌توانند موجب جلب توجه گردشگران شوند.
در ضمن، حضور برندهای مطرح مد و لباس در کشورمان باید جدی گرفته شود، زیرا برخی از توریست‌ها حتی تمایل به این دارند که نیاز خود به لباس را از برندهای معروف تامین کنند. مساله دیگری که اهمیت دارد، تدارک دیدن بسته‌بندی‌های جذاب برای صنایع‌دستی و نمایش‌های اغواکننده آن است.
به اعتقاد بنده، اگر هم همه این نکات رعایت شود، اما فاقد آموزش‌های لازم باشیم، راه به جایی نخواهیم برد. در واقع آموزش استاندارد بین‌المللی، موضوعی است که موجبات موفقیت ما را فراهم خواهد کرد. باید توجه داشته باشیم که آموزش‌های پی در پی و به‌روز کردن این آموزش‌ها به‌صورت ماهانه، هر ۶ ماه یک‌بار یا سالانه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
همچنین اعزام نیروهای متخصص به کشورهایی که دارای استاندارد جهانی هستند، جهت به‌روز شدن و آپدیت شدن، بسیار ضروری به نظر می‌رسد که این موضوع هتلداران، شرکت‌های هواپیمایی، خطوط هوایی، آژانس‌های مسافرتی، راهنمایان و تمام دست‌اندرکارانی که به نوعی در سرویس‌دهی به مسافر درگیر هستند را دربرمی‌گیرد.
رمز موفقیت سایر کشورها در صنعت گردشگری را در چه مسایلی می‌دانید؟
رمز موفقیت کشورهای مختلف، یک کد بسیار اساسی دارد و آن باور گردشگری است؛ به این معنا که ما دور میز بنشینیم و بگوییم که گردشگری باید در حد اعلا و حداکثری و به بهترین نحو در کشور ایجاد شود. کشورهایی که تصمیم به کسب موفقیت در صنعت گردشگری گرفتند، ابتدا به تجارب کشورهای موفق در این عرصه نگریستند و مطالعات لازم را در مورد اقدامات آن‌ها انجام دادند.
اقدام دیگر این کشورها، بومی‌سازی بود و مسایل مربوطه را طبق قوانین، آداب، سنن و ذائقه مردم خود درآوردند، برنامه‌ریزی کردند، نسبت به آن بودجه لازم را تامین کردند و از تمام دانایان تحصیل‌کرده، اساتید دانشگاه، بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی دعوت به عمل آوردند تا در شروع این عملیات دست‌به‌دست هم دهند و حضور پیدا کنند.
همچنین دولت‌های آن‌ها، تضامین کافی را برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و ایجاد اتاق بازرگانی بین‌المللی در جهت حمایت از این سرمایه‌گذاری‌ها انجام داده تا همه‌چیز با روال صحیح خود پیش رود.
آینده صنعت گردشگری کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
گردشگری کشورمان آینده چندان روشن ندارد، زیرا یک فرمول تجارت به ما می‌گوید که هرگاه بخواهیم تغییراتی ایجاد کنیم و یک بیزینس را پیشرفت دهیم و طرحی نو در اندازیم، باید به امکانات زیرساختی که شامل اقامتگاه‌ها می‌شود، با یک افق ۴ تا ۵ ساله نگاه کنیم تا از نظر پیشرفت فیزیکی، به یک مرحله قابل استفاده‌ای برسد.
این در حالی است که برای احداث هتل، با این میزان تورم و هزینه‌های ساخت، سرمایه‌گذاری بسیاری نیاز است که قاعدتا بدون جذب سرمایه‌گذاری خارجی مقدور نیست؛ بنابراین آینده چندان مشخصی را جهت تامین زیرساخت‌های اقامتی نمی‌توان متصور بود.
در مورد ناوگان حمل‌ونقل هوایی، دریایی، زمینی و ریلی شدیدا به تکنولوژی روز دنیا و نوسازی ناوگان نیازمندیم و این موضوع، مستلزم تعامل بین‌المللی با شرکت‌های بزرگ سازنده هواپیما است.
این موضوع بدان معناست که باید تعاملات بین‌المللی ما اصلاح شود و بتوانیم در تعامل با جهان، خودمان را از این ورطه بیرون بکشیم؛ در غیر این صورت گردشگری ما روزهای خوشی نخواهد داشت.
در صورت اصلاح روابط بین‌المللی و آشتی با دنیا و تلاش برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی جهت زیرساخت‌ها که البته راه بسیار سخت و طولانی است، باید در وهله بعدی وارد فاز غبارزدایی از چهره گردشگری ایران شویم که آن‌هم با تبلیغات موثر، با برنامه و حساب شده محقق خواهد شد تا بتوانیم در مورد ایران، توجه‌ها را جلب کنیم و مقاصد گردشگری کشورمان را به منصه ظهور برسانیم.
برگرفته از ماهنامه شماره ۸۸ دنیای سرمایه گذاری
پایگاه خبری دنیای سرمایه گذاری آنلاین
