با توجه به کاربردهای محصولات فولادی، از دیرباز این صنعت در جهان جایگاه ویژه‌‌ای داشته و بخصوص از عصر انقلاب صنعتی تا اوایل قرن ۲۱ همواره رو به رشد بوده است، ولی از سال‌های اخیر و به دلیل پیدایش مواد کامپوزیتی، مواد نانو و مواد خاص و ترکیبی، عملا مصارف فولاد رو به کاهش بوده و احتمالا در سال‌های آینده، جایگاه و نقش فولاد به‌مرور کمرنگ‌تر خواهد شد. در زمینه روش تولید، پیشرفت‌های زیادی در صنعت فولاد وجود داشته، اما امروز به دلیل آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از تولید فولاد و به‌رغم فرآوری به روش تولید سبز و کاهش آلودگی زیست‌محیطی، باز هم محدودیت‌های ایجاد شده، جایگاه فولاد را کاهش داده است.
به گزارش دنیای سرمایه گذاری آنلاین،طاهر هدایتی، مشاور ارشد در پروژههای فولادی بخش خصوصی در ابتدای صحبت های خود با بیان اینکه صنعت فولاد ایران به‌طور رسمی و به شکل مدرن با احداث ذوب آهن اصفهان و فولاد خوزستان شروع و با احداث فولاد مبارکه، شکل اساسی گرفته،گفت: در سال‌های اخیر با احداث ده‌ها کارخانه فولادسازی بخش خصوصی و دولتی و با حضور شرکت‌های بزرگ معدنی در صنعت فولاد، رشد خوبی داشته و طرح‌های ملی زیادی اجرا و راه‌اندازی شده است. به نظر می‌آید که جایگاه فولاد در ایران، مناسب و روبه رشد است و در مقایسه با فولاد جهانی و با توجه به همه موانع و مشکلات، شرایط این صنعت در کشورمان مثبت ارزیابی می‌شود.
وی افزود: ایجاد آلودگی و محدودیت‌های زیست‌محیطی، سیاست‌های کاهش تولید کشورهای توسعه‌یافته و همچنین تلاش ایرانیان برای افزایش تولید محصولات فولادی، موجب تغییر جایگاه ایران در صنعت فولاد شده است. اگر مشکلات موجود در این صنعت رفع گردد، قطعا با اراده و توان صنعتگران ایرانی، جایگاه به مراتب بهتری نصیب ایران می‌شود. به تصور بنده، طی دو دهه آینده، موقعیت مناسبی برای توسعه فولاد و رشد تولید در کشورمان وجود دارد.
مشاور ارشد در پروژههای فولادی بخش خصوصی تحریم‌های ظالمانه سال‌های اخیر و تشدید آن و در نتیجه، عدم حضور صاحبان تکنولوژی در صنعت فولاد ایران و عدم استفاده از تکنولوژی روز (صنعت نسل ۴) در صنعت فولاد را از مهمترین چالش‌های این صنعت در شرایط فعلی اعلام کرد و گفت: این مشکلات نه تنها آسیب‌های فراوانی به محیط‌زیست وارد می‌کند، بلکه موجب افزایش هزینه تولید و کاهش بهره‌وری و سودآوری خواهد شد. چالش بعدی صنعت فولاد، معضلات و عدم مدیریت واحد و هماهنگ متولیان دولتی و تصمیم‌های خلق‌الساعه در تولید، توزیع، صادرات و قیمت‌گذاری برای صنعت فولاد است. همچنین کمبود انرژی (برق، گاز) و آب و به‌خصوص عدم برنامه‌ریزی منسجم و متناسب با نیاز، از دیگر مشکلات این صنعت است؛ لذا با توجه به مباحث فوق و به‌رغم امکان تامین بخشی از درآمد ارزی کشور از صنعت فولاد، متاسفانه این صنعت و صاحبان آن در این دوران، روزگار خوشی ندارند و از نظر تکنولوژی و سودآوری، به شدت از صنعت فولاد جهانی در حال فاصله گرفتن هستیم. پر واضع است که برای رفع مشکلات، باید تکنولوژی تولید فولاد به‌روزآوری شده و دولت و عوامل دولتی به همراه بخش خصوصی به تصمیم‌های بلندمدت و پایدار روی آورند.
هدایتی در ادامه در خصوص آینده این صنعت نیز اظهار کرد: کاربردهای محصولات فولادی در حال کاهش و مواد اولیه صنعت فولاد رو به اتمام و یا با هزینه‌های بالاتری قابل دسترس هستند؛ بنابراین یکی از برنامه‌های مورد نظر، به‌ناچار کاهش مصرف فولاد و استفاده از متریال جایگزین است که با این تفاسیر، آینده صنعت فولاد کمی پیچیده خواهد شد. بسیار واضح است که نرخ‌های دستوری و محدودیت‌ها در توزیع و صادرات محصولات فولادی، این صنعت را از سال‌ها قبل تاکنون فلج کرده و به نظر می‌رسد که دولت و بخش خصوصی، نیاز به تجدید نظر و برنامه مشخص‌تر برای این صنعت داشته باشند. به اعتقاد بنده، با استفاده از نظرات کارشناسان و مشاوران صاحب‌نظر در صنعت فولاد، می‌توان راهکارهای مناسبی برای روش‌های اجرایی برای صنعت فولاد در نظر گرفت.
وی ادامه داد: باید به این نکته اشاره داشته باشم که اولا؛ به دلیل عدم به‌روزآوری صنعت فولاد، مصرف انرژی صنعت و کارخانه‌های فولادی بسیار بالا است و ثانیا؛ عدم تفکر بلندمدت مدیران و دولت‌مردان برای توسعه زیرساخت‌های فولادسازی، موجب عدم توسعه صنعت انرژی شده، به‌طوری که عدم‌النفع ناشی از قطع برق و گاز دو سالانه هر کارخانه فولادسازی، معادل احداث یک نیروگاه است. این موضوع برای همه آشکار است، ولی چرا اقدام عاجل و سیاست‌های مشفقانه وجود ندارد و یا مشهود نیست؟ هر سال بدتر از سال قبل، کمبود انرژی در صنعت فولاد مشاهده می‌شود. در زمینه تامین آب هم مشکل مشابه وجود دارد و متاسفانه نه‌تنها در مصرف صرفه‌جویی نشده، بلکه برای بازیافت آب هم اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است.
مشاور ارشد در پروژههای فولادی بخش خصوصی در پایان نیز خاطرنشان کرد: برای دسترسی به یک سیستم و محصول پایدار قطعا باید طرح جامع فولاد با اطلاعات و اشراف کامل، تهیه و بر اساس آن، باید مجوزهای تولید توسط وزارت صمت صادر شود. متاسفانه نه‌تنها طرح جامع فعلی رعایت نمی‌شود، بلکه نقایص زیادی هم دارد. به اعتقاد بنده، قبل از احداث هر کارخانه باید زیرساخت‌هایی مانند آب، برق، گاز و دسترسی راحت به جاده فراهم شود، اما این موارد اصلا مورد توجه قرار نمی‌گیرند. همچنین محل احداث کارخانه فولادی باید به درستی انتخاب شود. شرایط و اصول اولیه انتخاب تکنولوژی و محل احداث توسط صاحبان این صنعت رعایت نمی‌شود که این موضوع نیز بر دیگر مشکلات صنعت فولاد افزوده است.
