مرتضی فغانی- عضو اتاق بازرگانی تهران
بهگزارش پایگاه خبری تحلیلی دنیای سرمایهگذاری آنلاین؛ نامگذاری سال جدید از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی با عنوان «تولید، دانشبنیان و اشتغال آفرین»، شرکتهای دانشبنیان را در کانون توجه قرار داده است. در اقتصاد ایران شرکتهای دانشبنیان بر اساس نوع و گستره فعالیت، به ۲ گروه شرکتهای تولیدی و نوپا دستهبندی میشوند و همچنین بر اساس نوع فعالیت، پیچیدگی و اهمیت فناوری به کار گرفته شده به ۳ گروه یک تا سه تقسیم میشوند.
از نظر آمارهای موجود در حال حاضر تعداد شرکتهای دانشبنیان بالغ بر ۶ هزار و ۳۵ شرکت است که بخش عمده از این تعداد را شرکتهای دانشبنیان تولیدی نوع دو به خود اختصاص داده است، بهطوری که تعداد آنها برابر با ۳ هزار و ۲۸۹ شرکت میباشد. ۵۴ درصد از فعالیتهای دانشبنیان به شرکتهای تولیدی نوع دو تعلق دارد. علاوه بر این، شرکتهای دانشبنیان نوپا نوع ۲ با تعداد یکهزار و ۵۸۰ شرکت، سهم ۲۶ درصدی از زیستبوم نوآوری و فناوری را به خود اختصاص دادهاند. از سویی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز امتیازاتی برای شرکتهای دانشبنیان در نظر گرفته تا برای رسیدن به اهدافشان از آن استفاده کنند که این تسهیلات شامل تخفیف دورههای آموزشی (۷۰ درصد)، تخفیف ویژه خرید نرمافزار (۷۰ درصد) و تخفیف هزینه تست آزمایشگاهی (۵۰ درصد) و همچنین حمایت صادراتی، صدور مجوز استقرار (داخل شعاع ۱۲۰ کیلومتری) و دیگر خدمات مشابه میباشد.
در یک دهه اخیر شرکتهای دانشبنیان توسعه قابلتوجهی یافتهاند، به شکلی که در سال ۱۳۸۹ میزان فروش محصولات این شرکتها تنها ۲ هزار میلیارد ریال بود، اما بر اساس آخرین آمار، میزان فروش شرکتهای دانشبنیان در سال گذشته از ۹۰۰ هزار میلیارد ریال فراتر رفته که رشدی بیش از ۴۵۰ درصدی را نشان میدهد. این میزان حتی با کاهش ارزش پول ملی نیز قابلتوجه است. با این حال نحوه توزیع این شرکتها یکی از مشکلاتی است که اقتصاد دانشبنیان با آن مواجه است. وجود امکانات بیشتر در حوزه فناوری سبب شده تا بیشترین تعداد شرکتهای دانشبنیان در پایتخت قرار داشته باشند. در حال حاضر بیش از ۳ هزار ۱۹۹ شرکت دانشبنیان در تهران وجود دارد، حال آنکه استان اصفهان که در رتبه دوم قرار دارد، تنها میزبان ۵۴۷ شرکت و استان خراسان رضوی که در رتبه سوم قرار گرفته، فقط میزبان ۳۱۵ شرکت دانشبنیان است، امری که با توجه به گستره جغرافیایی وسیع ایران و مشکلات ویژه هر منطقه نیازمند توجه بیشتر است.
بر مبنای چشمانداز ۲۰ ساله کشور پیشبینی شده، در سال ۱۴۰۴ باید ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور از محل اقتصاد دانشبنیان حاصل شود. شاخص نوآوری، معیاری است که معمولا برای تعیین سهم شرکتهای دانشبنیان در اقتصاد هر کشور در نظر گرفته میشود. ایران در سال ۲۰۱۴ میلادی در رتبه ۱۲۰ از نظر این شاخص قرار داشته، اما با تلاش پیوسته در سال ۲۰۲۱ میلادی از نظر نوآوری در رتبه ۶۰ جهانی قرار گرفته است. با این حال به نظر میرسد، رشد بخش دانشبنیان در اقتصاد کشور نیازمند سرمایهگذاری بیشتر میباشد، چراکه اصلیترین منبع تامین مالی شرکتهای دانشبنیان، صندوق نوآوری و شکوفایی است. با وجود رشد قابلتوجه تعداد شرکتهای دانشبنیان در ۸ سال اخیر، سرمایه این صندوق همچنان ۳ هزار میلیارد تومان باقی مانده، در حالی که برای توسعه مطلوب، نیازمند اختصاص منابع بیشتری به این صندوق هستیم. از طرفی، وضعیت نیروی انسانی فعال در این شرکتها و همچنین اهمیت توجه به فناوریهای مورد نیاز صنایع کشور از دیگر مواردی است که برای داشتن اقتصاد مطلوب دانشبنیان باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
انتهایپیام/