دیکته خواسته یا بلوف؟!

تهدید حکومت طالبان درمورد حقابه ایران از هیرمند، آنقدرها که سیدابراهیم رئیسی، همکارانش و سایر هوادارانش ازجمله محمدباقر قالیباف دلشان می‌خواستند باعث رعب و وحشت در حکومت کابل نشد. اگر واکنش طنزآمیز برخی اعضای طالبان را که هشدارهای رئیس‌جمهور کشورمان را به تمسخر می‌گرفتند، نادیده گرفته شود و به آن توجهی نشود، بیانیه حکومت اسلامی افغانستان هم همراهی با مقامات جمهوری اسلامی ایران را نشان نمی‌دهد. مقامات طالبان، دولت ایران را به استفاده از الفاظ مناسب فراخوانده‌اند که نشان می‌دهد در کابل کسی اهل مقهور شدن و ترسیدن از تهدید نیست. طالبان در این بیانیه به‌طور غیرمستقیم به رئیسی و اطرافیانش هشدار می‌دهد که زبان تهدید درمورد گروهی که در جنگ متولد و با جنگ و خونریزی پرورش داده شده، موثر و کارآمد نیست.
در همین بیانیه مقامات ایرانی به بی‌اطلاعی یا دست‌‌کم نداشتن اطلاعات کافی درمورد وضعیت آب هیرمند و سد کجکی متهم و از ایشان خواسته شده تا اطلاعات خود در این باره را تکمیل کنند. طالبان معتقدند که آب پشت سد کجکی به آن حد کافی نیست که چیزی آن به ایرانیان برسد. حال آن که ایرانیان با استفاده از تصاویر ماهواره ای و ارزیابی آن به این نتیجه رسیده اند که آب کافی در پشت سد مذکور وجود دارد و طالبان عمدا از ارائه حقابه ایران خودداری می کند. البته چه اظهارات طالبان درباره کمبود ذخایر سد کجکی و رودخانه هیرمند درست باشد و چه آنطور که مقامات کشورمان در خصوص مقاومت طالبان در برابر پرداخت حقابه ایران می‌گویند درست باشد، در هر صورت بیانیه دولت اسلامی افغانستان و واکنش‌هایی که در میان جنگ سالاران افغانی مشاهده شد، چنین به نظر می آید که قرار نیست رویکرد، رفتار و مواضع طالبان در قبال ایران تغییر کند و میزان آب ورودی به استان سیستان و بلوچستان کشورمان افزایش یابد. از این بابت، همه تهدیدهایی که پیش از این از زبان مقامات سیاسی و نظامی ایران شنیده شده، احتمالا چیزی را تغییر نخواهد داد. ضرب‌الاجل یک ماهه حسن کاظمی‌قمی، نماینده ویژه رئیس‌جمهور کشورمان در امور افغانستان، هم جدی گرفته نشده و واکنش قابل اهمیتی را به دنبال نداشته است.
البته کاظمی‌قمی حدود دو سال پیش و در آغاز انتصاب در سفری که به افغانستان رفته بود، وعده داد که به‌زودی آب هیرمند به سوی ایران روان خواهد شد. اما نه فقط آن وعده محقق نشد، بلکه پیگیری‌های خبرگزاری‌های جمهوری اسلامی و صدا و سیما نشان داد که هیچ چشم‌اندازی برای ورود این آب به داخل خاک کشورمان وجود ندارد. خبر بدتر در این زمینه آن بود که آب هیرمند به سوی منطقه‌ای کویری با زمین‌های شوره‌زار هدایت و در آنجا نابود می‌گردد، اما طالبان از سرازیر کردن آب به سوی ایران پرهیز می‌کند. با این حال طالبان ادعا می‌کند که نه فقط حق ایران از آب هیرمند به‌طور کامل پرداخت شده، بلکه در مواردی بیشتر از سهمیه نیز آب به مرزهای ایران وارد شده است. ادعایی که هیچ دلیلی برای اثبات آن ارائه نشده و احتمالا دلیلی هم برای اثبات آن وجود ندارد. با این همه امروز و در ادامه تهدیدهای اظهار شده از سوی مقامات جمهوری اسلامی ایران، محمدباقر قالیباف نیز هشدار داد که طالبان باید از بروز مشکل جدی در روابط دو کشور پرهیز و جلوگیری کند.
جمهوری اسلامی ایران، در حالی این گونه تهدیدها را بر زبان می‌آورد که چندی پیش سفارت افغانستان در تهران را به طالبان تحویل داد و بدین ترتیب به‌صورت غیرمستقیم حاکمیت این گروه بر افغانستان را به رسمیت شناخت. حالا و کمی بیشتر از سه ماه بعد از آن تحویل سفارت، مقامات تهران لب به تهدید گشوده و طالبان را به خاطر آنچه ظلم به ایرانیان خوانده می‌شود، سرزنش می‌کنند. دقیقا معلوم نیست که آیا این رویکرد تهدیدآمیز مقامات ایرانی صادقانه است یا تظاهر به رفتاری نمایشی برای اقناع افکار عمومی است. قدر مسلم این است که مقامات دولت سیدابراهیم رئیسی خود را دلسوز مردم نشان می‌دهند و با صدای بلند از تلاش برای ستاندن حق مردم مظلوم ایران سخن می‌گویند؛ اما اینکه رفتارهای نمایشی چقدر با عمل صادقانه پشتیبانی می‌شود مساله است که زمان پاسخ آن را آشکار خواهد ساخت.
دست‌کم در مورد مساله آب هیرمند همه شهروندان در کشور و حتی کشورهای اطراف مترصد آن هستند که ببیند هشدارهای کلامی تهران آیا پشتیبانی عملی و اجرایی هم دارد یا خیر و اگر دارد، تهران چگونه خواسته‌اش را به کابل دیکته می‌کند و چگونه حقش را می‌ستاند؟