کارت های بازی ایران مقابل چین

برای بسیاری از ناظران مسائل سیاسی، دیدار امروز معاون نخست وزیر چین از ایران و ملاقات او با رده های مختلف از مقامات کشورمان قابل انتظار بود. همان وقت که شورای همکاری خلیج فارس در ریاض تشکیل جلسه داده بود و در آن جلسه چندین مقام از کشورهای مختلف عرب غیر عضو در این شورا نیز شرکت کرده بودند و رئیس جمهور چین هم در آن حضور یافته بود، می شد فهمید که چه موضوع هایی در این جلسه مطرح و امضا می شود و چین برای دلجویی از ایران چه تمهیداتی خواهد اندیشید. البته ایران منتظر اقدام چینی ها نماند و برخی مقامات کشور و از جمله حسین امیرعبداللهیان به این اقدام اعتراض کردند اما معلوم نیست که چرا این اعتراض به زبان فارسی بوده است؟ تنها حسین امرعبداللهیان پس از اعتراض برخی از مخاطبان اعتراض به زبان چینی را هم به توئیت خود اضافه کرد. آیا مقامات ایرانی می خواسته اند افکار عمومی داخلی را تسکین دهند و راه را برای چینی ها باز کنند؟
با این همه امروز معاون نخست وزیر چین نه با همتای خود، که با مقامی یک رتبه بالاتر از خود یعنی معاون اول رئیس جمهور کشورمان ملاقات کرد. شاید ایرانی ها همین سفر را هم در شرایط فعلی مغتنم دانسته اند و به همین قناعت کرده اند. اما واقعیت آن است که در شرایط فعلی ایران کاری زیادی از دستش بر نمی آید تا به وسیله آن، اهرم فشاری علیه پکن تمهید و چینی ها را وادار به تغییر موضع کند. چه، در حالی که عربستان نفت را به چین با قیمت اوپک یعنی حدود ۸۰ دلار برای هر بشکه می فروشد و با این حال چین، عربستان را از فهرست تامین کنندگان نفت خود خارج نمی سازد، ایران برای ادامه بقا ناچار است همین نفت سبک را به چین به قیمت هر بشکه ۵۰ دلار بفروشد و چینی ها گاهی در برابر خرید این نفت ارزان ناز هم می کنند.
جمهوری اسلامی ایران به گونه ای از همکاری ۲۰ میلیارد دلازی میان تهران – پکن سخن می گوید که گویی این حجم از تبادلات رقم چشم گیر و مهمی است. اما کسانی که اخبار تجارت جهانی را رصد و دنبال می کنند می دانند که حجم تجارت عربستان و چین اکنون به ۹۰ میلیارد دلار بالغ می شود و در همین سفر اخیر ۳۰ میلیارد دلار دیگر هم به آن اضافه شد. بنابراین حجم این تبادل میان پکن و ریاض دست کم ۵ برابر همکاری ایران و چین است. این در حالی است که برخی حجم واقعی همکاری کشورمان با چین را حدود ۱۵ میلیارد دلار برآورد می کنند.
اما در مورد قرار ۲۵ ساله که تهران به آن افتخار می کند، همان گونه که مجمدجواد ظریف درباره آن توضیح داد، باید تاکید کرد که این قرارداد تنها نقشه راه همکاری است و هیچ الزامی برای اجرای مفاد آن وجود ندارد. البته اگر دو کشور بخواهند با یکدیگر همکاری کنند و این همکاری را تعمیق نمایند روشن است که این برنامه راهبردی کمک شاینی به گسترش و تعمیق روابط خواهد کرد. این در حالی است که در همین سفر اخیر اخیر شی جین پینگ به ریاض مجموعه قراردادهایی به ارزش ۳۰ میلیارد دلار با عربستان بسته شد که حتی از حجم ادعایی حجم تجارت یک ساله ایران و چین هم بیشتر است.
البته همین که یک مقام چینی چند روز پس از صدور بیانیه تحقیرآمیز و خصمانه شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران با امضای شی جین پینگ به ایران آمده و درصدد دلجویی از ایرانیان برآمده، خود محل امیدواری است. چرا که اگر پکن همین اقدام را هم انجام نمیداد، آیا ایران می توانست از کارت هایی مانند تایوان و یا نزدیکی به غرب و ایالات متحده برای بازی در مقابل چین استفاده کند؟